Cemil Topuzlu Köşkü / İpar Köşkü, Kadıköy (Çiftehavuzlar – Caddebostan)
Kadıköy Çiftehavuzlar’da, bugün Cemil Topuzlu Caddesi hattında konumlanan Cemil Topuzlu Köşkü—diğer adıyla İpar Köşkü—20. yüzyıl başlarında inşa edilmiş, Art Nouveau etkileri belirgin üç katlı bir sahilhane-köşktür. Konumu ve dönemsel üslubu nedeniyle İstanbul’un erken modern sivil mimari mirasında özel bir yere sahiptir.
Köşk, dönemin önde gelen cerrahı ve belediye başkanı Operatör Doktor Cemil Topuzlu Paşa’nın siparişiyle yaptırılmış; pek çok kaynak yapıyı Alexandre Vallaury’ye atfeder. Bazı araştırmalarda Vedat Tek’in projeye katkı verdiği de belirtilir. Yapının Art Nouveau/Geç Viktoryen karışımı cephe dili, kulemsi vurgu ve denize açılan geniş bahçe kurgusunda okunur.
Arazi ölçeği ve kıyı ilişkisi köşkün değerini belirleyen en önemli unsurlardandır: Çeşitli kaynaklar yapının yaklaşık 30 dönümlük bir koruluk içinde yer aldığını ve denize yaklaşık 165 metrelik bir cephesi bulunduğunu aktarır. Bu ölçek, Caddebostan kıyı şeridindeki tarihî sahilhaneler arasında nadir bir büyüklüğe işaret eder.
Mülkiyet tarihinde önemli bir kırılma 1931’de yaşanmış; köşk sanayici Hayri İpar’a geçmiş ve bu tarihten sonra “İpar Köşkü” adıyla anılır olmuştur. Sonraki yıllarda farklı sahiplikler, bakım eksiklikleri ve el değiştirmeler yapının korunma ihtiyacını artırmıştır. Basına yansıyan haberler köşkün zaman içinde harap hâle geldiğini ve satış girişimleriyle gündeme geldiğini de gösterir.
Mimari–değerleme notu: Caddebostan sahil parkı, sahil yolu ve açık yeşil doku ile doğrudan ilişki, köşkün yalnızca tarihî kimliğini değil, çevresel/peyzaj değerini de güçlendirir. Büyük parsel, kıyı silueti ve dönemin ustalıkla işlenmiş bezemeleri (döküm öğeler, kıvrımlı hatlar, çıkmalar) restorasyon sonrası kültürel–temsilî fonksiyonlar için yüksek potansiyel sunar.
Tepkiniz Nedir?
